An toàn cháy nổ cần được tích hợp ngay từ những bước đầu tiên của dự án – giai đoạn thiết kế và lập kế hoạch. Đây là thời điểm quan trọng để đánh giá tổng thể các nguy cơ tiềm ẩn và đưa ra giải pháp phòng ngừa từ gốc. Đầu tiên, cần tiến hành đánh giá rủi ro cháy nổ toàn diện, xem xét các yếu tố như loại hình công trình, đặc điểm vật liệu sử dụng, quy mô dự án, và điều kiện môi trường xung quanh. Ví dụ, một tòa nhà cao tầng sẽ có những yêu cầu PCCC khác biệt so với một nhà xưởng sản xuất. Việc lựa chọn vật liệu xây dựng có khả năng chống cháy hoặc chậm cháy theo quy chuẩn Việt Nam (ví dụ QCVN 06:2022/BXD) sẽ giảm thiểu đáng kể nguy cơ lây lan đám cháy.

Kế hoạch PCCC cần bao gồm việc thiết kế hệ thống PCCC tạm thời phù hợp với từng giai đoạn thi công, đảm bảo các phương tiện chữa cháy ban đầu luôn sẵn sàng và dễ tiếp cận. Điều này bao gồm việc xác định vị trí đặt kho bãi vật liệu dễ cháy, khu vực hàn cắt, trạm biến áp tạm, và các nguồn nhiệt khác phải tuân thủ khoảng cách an toàn. Đồng thời, lập sơ đồ thoát nạn rõ ràng, chỉ dẫn cụ thể các lối thoát hiểm, vị trí đặt bình chữa cháy, họng nước chữa cháy và các thiết bị cảnh báo. Việc tham vấn ý kiến của các chuyên gia PCCC ngay từ giai đoạn này sẽ giúp đảm bảo kế hoạch được xây dựng khoa học, hiệu quả và tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật hiện hành, như Nghị định 136/2020/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy.

Giai đoạn thi công là thời điểm nguy cơ cháy nổ đạt mức cao nhất do sự đa dạng của các hoạt động và vật liệu. Do đó, việc triển khai các biện pháp PCCC tại đây đòi hỏi sự chặt chẽ và giám sát liên tục.

Khi công trình dần hoàn thiện, trọng tâm chuyển sang việc hoàn thiện và kiểm tra hệ thống PCCC vĩnh cửu. Đây là bước bắt buộc để đảm bảo công trình khi đưa vào sử dụng đạt chuẩn an toàn cháy nổ.

• Kiểm tra chất lượng thi công: Đảm bảo toàn bộ hệ thống PCCC vĩnh cửu, bao gồm hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy sprinkler, họng nước vách tường, hệ thống hút khói, cửa chống cháy và các lối thoát hiểm được lắp đặt đúng thiết kế, tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật hiện hành.
• Thử nghiệm và vận hành thử: Mọi thiết bị và hệ thống phải được thử nghiệm nghiêm ngặt để đảm bảo hoạt động chính xác, hiệu quả trong các tình huống giả định. Ví dụ, hệ thống báo cháy phải phát hiện khói/nhiệt và kích hoạt báo động, hệ thống sprinkler phải phun nước đúng áp lực.
• Nghiệm thu PCCC: Đây là bước pháp lý quan trọng nhất. Công trình chỉ được phép đưa vào sử dụng khi đã được cơ quan Cảnh sát PCCC và CNCH nghiệm thu về PCCC theo quy định của pháp luật, cụ thể là Điều 15 Nghị định 136/2020/NĐ-CP. Hồ sơ nghiệm thu phải đầy đủ, bao gồm bản vẽ hoàn công, biên bản thử nghiệm, giấy tờ chứng nhận xuất xứ, chất lượng thiết bị và các văn bản liên quan khác.

Giai đoạn bàn giao không chỉ là việc chuyển giao quyền sở hữu mà còn là chuyển giao trách nhiệm an toàn cháy nổ.

• Lập hồ sơ bàn giao đầy đủ: Bao gồm toàn bộ bản vẽ hoàn công hệ thống PCCC, catalogue kỹ thuật, hướng dẫn sử dụng, quy trình bảo trì, bảo dưỡng định kỳ và toàn bộ hồ sơ nghiệm thu PCCC đã được cấp phép.
• Đào tạo người sử dụng: Đảm bảo đơn vị vận hành hoặc chủ đầu tư công trình được đào tạo chi tiết về cách vận hành, kiểm tra và bảo trì hệ thống PCCC đã lắp đặt. Việc này giúp họ chủ động duy trì an toàn và phát hiện sớm các sự cố.
• Chuyển giao trách nhiệm: Xác định rõ ràng trách nhiệm PCCC sau khi công trình được bàn giao cho chủ đầu tư hoặc đơn vị vận hành. Điều này thường được quy định rõ trong hợp đồng và các văn bản pháp lý liên quan.