Các loại hóa chất khác nhau mang theo những nguy cơ cháy nổ đặc thù. Ví dụ, chất lỏng dễ cháy có điểm chớp cháy thấp, hơi khí dễ nổ tạo hỗn hợp nguy hiểm với không khí. Chất oxy hóa có thể làm tăng cường độ cháy.

Đánh giá rủi ro PCCC cần phân loại rõ ràng từng loại hóa chất và vật liệu nguy hiểm. Việc này giúp xác định các biện pháp phòng ngừa và ứng phó phù hợp. Các chất độc hại khi cháy còn có thể phát sinh khí độc, gây nguy hiểm cho khu vực xung quanh.

Rủi ro còn đến từ việc lưu trữ, vận chuyển và sử dụng hóa chất không đúng quy trình. Sự cố tràn đổ, rò rỉ hay phản ứng hóa học ngoài ý muốn đều có thể là nguyên nhân gây cháy nổ.

Môi trường công nghiệp hóa chất thường có nhiều yếu tố làm gia tăng nguy cơ cháy nổ. Nhiệt độ cao trong các quy trình sản xuất là một ví dụ điển hình. Các nguồn nhiệt như lò hơi, thiết bị gia nhiệt có thể kích hoạt phản ứng cháy.

Áp suất cao trong hệ thống đường ống và bồn chứa cũng là một yếu tố cần quan tâm. Sự cố vỡ đường ống hoặc rò rỉ áp lực có thể phát tán hóa chất nguy hiểm ra môi trường. Ngoài ra, tĩnh điện và tia lửa điện từ thiết bị điện cũng là các nguồn gây cháy tiềm ẩn.

Không gian hạn chế, thông gió kém trong một số khu vực cũng làm tăng nồng độ hơi khí dễ cháy. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành hỗn hợp nổ. Việc không tuân thủ các quy định an toàn lao động cũng là một nguyên nhân phổ biến.

Đánh giá định tính bao gồm việc nhận diện các mối nguy hiểm và phân tích kịch bản sự cố. Nó thường dựa trên kinh nghiệm, các tiêu chuẩn ngành và kiểm tra trực quan. Phương pháp này giúp hình dung các tình huống cháy nổ có thể xảy ra.

Đánh giá định lượng sử dụng các mô hình toán học và phần mềm chuyên dụng. Nó tính toán xác suất xảy ra sự cố và mức độ thiệt hại. Các thông số như nồng độ hơi khí, áp suất, nhiệt độ được đưa vào phân tích.

Kết hợp cả hai phương pháp định tính và định lượng mang lại cái nhìn toàn diện hơn. Điều này giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định đầu tư PCCC chính xác và hiệu quả.

Môi trường sản xuất hóa chất không ngừng thay đổi. Việc bổ sung hóa chất mới, thay đổi quy trình công nghệ hay mở rộng nhà xưởng đều tác động đến rủi ro PCCC. Do đó, việc đánh giá rủi ro không phải là một công việc một lần duy nhất.

Doanh nghiệp cần định kỳ cập nhật và rà soát các báo cáo đánh giá rủi ro. Điều này đảm bảo rằng các biện pháp PCCC luôn phù hợp với tình hình thực tế. Việc cập nhật cũng giúp phát hiện sớm các nguy cơ mới phát sinh.

Theo Nghị định số 136/2020/NĐ-CP của Chính phủ, các cơ sở sản xuất kinh doanh có nguy cơ cháy nổ cao phải thường xuyên tự kiểm tra. Việc này giúp duy trì điều kiện an toàn PCCC.

Mỗi loại hóa chất đòi hỏi phương pháp chữa cháy riêng biệt. Ví dụ, chất lỏng dễ cháy loại B thường cần bọt chữa cháy để ngăn chặn hơi bốc lên. Bột chữa cháy khô được dùng cho các đám cháy kim loại (loại D).

Nước không phải lúc nào cũng là phương án tối ưu, thậm chí có thể làm tăng nguy hiểm với một số hóa chất. Ví dụ, nước có thể phản ứng với kim loại kiềm. Do đó, việc lựa chọn chất chữa cháy phải dựa trên đặc tính hóa học của vật liệu.

Hệ thống phun sương nước áp lực cao, khí trơ hoặc hóa chất sạch cũng là những lựa pháp tiên tiến. Chúng được áp dụng tùy thuộc vào khu vực và loại hóa chất cần bảo vệ.

Hệ thống báo cháy thông minh là "tai mắt" đầu tiên phát hiện sự cố. Các cảm biến đa điểm có thể nhận diện khói, nhiệt độ, khí gas hoặc hơi hóa chất rò rỉ. Tín hiệu được truyền về trung tâm điều khiển để xử lý.

Trong bối cảnh sản xuất hóa chất, tốc độ phản ứng với sự cố là tối quan trọng. Thiết bị truyền tin báo cháy CBXstd đóng vai trò hỗ trợ việc truyền tải thông tin cảnh báo một cách đáng tin cậy. Thiết bị này giúp thu thập và gửi dữ liệu sự cố từ các hệ thống báo cháy tại chỗ. Thiết bị CBXstd cũng sẵn sàng cho việc kết nối với Cơ sở dữ liệu PCCC & CNCH quốc gia theo lộ trình của Bộ Công An.

Điều này cho phép các bên liên quan nhận được thông báo kịp thời về tình hình cháy nổ hoặc các dấu hiệu bất thường. Việc có một kênh truyền tin hiệu quả là yếu tố then chốt để kích hoạt quy trình ứng phó nhanh chóng và chính xác. CBXstd được thiết kế để hoạt động ổn định trong các môi trường công nghiệp phức tạp.

Ngoài hệ thống cố định, các phương tiện chữa cháy cơ động cũng rất quan trọng. Xe chữa cháy chuyên dụng, robot chữa cháy và thiết bị phun bọt di động là những ví dụ. Chúng có thể tiếp cận các khu vực nguy hiểm mà con người khó tiếp cận.

Hệ thống giám sát và điều khiển từ xa cho phép kiểm soát tình hình từ khoảng cách an toàn. Camera nhiệt và máy bay không người lái cũng hỗ trợ đánh giá tình hình cháy. Điều này giúp chỉ huy đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác.

Tại Việt Nam, pháp luật về PCCC đã được ban hành khá đầy đủ. Luật Phòng cháy chữa cháy năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2013) là văn bản pháp lý cao nhất. Nghị định số 136/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều.

Thông tư số 149/2020/TT-BCA của Bộ Công an hướng dẫn thi hành các quy định về PCCC. Các doanh nghiệp cần cập nhật thường xuyên các văn bản này. Các quy định mới, như Nghị định số 105/2025/NĐ-CP hay Nghị định số 106/2025/NĐ-CP (nếu được ban hành), có thể thắt chặt hơn nữa yêu cầu.

Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải chủ động rà soát và điều chỉnh hệ thống PCCC. Đảm bảo tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật hiện hành.

Chủ tịch hội đồng quản trị, tổng giám đốc hoặc người đứng đầu cơ sở là người chịu trách nhiệm cao nhất. Họ phải đảm bảo các điều kiện an toàn PCCC. Trách nhiệm này bao gồm việc đầu tư, xây dựng và duy trì hệ thống PCCC đạt chuẩn.

Doanh nghiệp phải tổ chức đào tạo, huấn luyện PCCC định kỳ cho cán bộ, công nhân viên. Lập và thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ cũng là nghĩa vụ bắt buộc. Việc này giúp nâng cao khả năng ứng phó tại chỗ khi có sự cố.

Các dự án đầu tư xây dựng, cải tạo trong ngành hóa chất phải được thẩm duyệt thiết kế PCCC. Quá trình này do cơ quan cảnh sát PCCC và cứu nạn, cứu hộ thực hiện. Mục đích là đảm bảo thiết kế đáp ứng các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành.

Sau khi công trình hoàn thành, phải tiến hành nghiệm thu PCCC trước khi đưa vào sử dụng. Việc nghiệm thu này xác nhận hệ thống PCCC được lắp đặt đúng thiết kế và hoạt động hiệu quả. Đây là một bước pháp lý quan trọng để đảm bảo an toàn cho công trình.

Con người là yếu tố quan trọng nhất trong việc phòng ngừa và ứng phó với cháy nổ. Mọi cán bộ, công nhân viên cần được đào tạo kiến thức cơ bản về PCCC. Họ cũng cần được huấn luyện kỹ năng sử dụng phương tiện chữa cháy tại chỗ.

Đặc biệt, đội PCCC cơ sở phải được huấn luyện chuyên sâu về các kịch bản cháy hóa chất. Việc này bao gồm cách sử dụng thiết bị chuyên dụng và phương án di tản khẩn cấp. Các buổi diễn tập định kỳ giúp nâng cao phản xạ và sự phối hợp.

Thiết bị PCCC chỉ phát huy hiệu quả khi được bảo dưỡng định kỳ và đúng cách. Các hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động cần được kiểm tra, bảo trì thường xuyên. Điều này đảm bảo chúng luôn trong trạng thái sẵn sàng hoạt động.

Việc kiểm tra định kỳ các bình chữa cháy, vòi rồng, máy bơm chữa cháy là bắt buộc. Đồng thời, cần có hồ sơ ghi chép đầy đủ về quá trình bảo dưỡng. Việc này giúp theo dõi tình trạng thiết bị và kịp thời phát hiện hư hỏng.

Mỗi cơ sở sản xuất hóa chất cần xây dựng một kế hoạch ứng phó khẩn cấp chi tiết. Kế hoạch này phải bao gồm quy trình báo động, sơ tán, chữa cháy và cứu nạn. Nó cũng cần có phương án xử lý hóa chất tràn đổ và ô nhiễm môi trường.

Kế hoạch này phải được phổ biến rộng rãi cho toàn bộ nhân viên. Các buổi diễn tập thực tế theo kịch bản giả định cần được tổ chức định kỳ. Diễn tập giúp kiểm tra tính khả thi của kế hoạch và sự phối hợp giữa các lực lượng.