Kiến trúc phức tạp và xuống cấp

Cấu trúc kiến trúc của chợ truyền thống và TTTM cũ thường rất phức tạp. Chúng được xây dựng từ lâu với nhiều vật liệu dễ cháy như gỗ và vải. Các lối đi thường chật hẹp, xuống cấp. Điều này cản trở nghiêm trọng hoạt động chữa cháy. Nhiều khu vực không có lối thoát hiểm an toàn hoặc bị chiếm dụng. Việc sắp xếp hàng hóa không theo quy tắc gây khó khăn khi sơ tán người và tài sản, đồng thời tạo điều kiện cho đám cháy lan rộng.

Hàng hóa đa dạng và mật độ cao

Hàng hóa tại các khu chợ, TTTM này rất đa dạng và phong phú. Từ hàng vải, đồ điện tử đến thực phẩm khô, chúng thường được bày bán, lưu trữ san sát nhau. Khối lượng hàng hóa lớn, mật độ cao làm tăng khả năng lan truyền cháy.

Nguyên nhân từ sự cố điện

Nguyên nhân gây cháy phổ biến nhất là do sự cố về điện. Hệ thống dây điện cũ kỹ, quá tải, đấu nối không đúng kỹ thuật. Việc sử dụng thiết bị điện kém chất lượng cũng thường xuyên xảy ra.

Bất cẩn của con người và ý thức hạn chế

Nhiều vụ cháy bắt nguồn từ sự bất cẩn của con người. Ví dụ như đốt hương, nến, hút thuốc lá trong khu vực cấm. Việc đun nấu, sử dụng nguồn nhiệt mà không kiểm soát cũng là nguy cơ lớn. Ý thức PCCC của một bộ phận tiểu thương, người dân còn hạn chế. Họ chưa nắm vững kiến thức, kỹ năng cần thiết. Công tác kiểm tra, bảo trì hệ thống PCCC cũng chưa được duy trì chặt chẽ.

Vi phạm quy định an toàn PCCC

Thậm chí, nhiều vi phạm về khoảng cách an toàn, cấm lửa, cấm hút thuốc còn tồn tại. Các quy định về lưu trữ hóa chất, vật liệu dễ cháy thường bị bỏ qua. Điều này làm tăng rủi ro hỏa hoạn.

Khó khăn trong áp dụng quy định hiện hành

Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật về PCCC. Điển hình là Nghị định số 105/2025/NĐ-CP của Chính phủ (sửa đổi từ Nghị định số 136/2020/NĐ-CP) và Nghị định số 106/2025/NĐ-CP (sửa đổi từ Thông tư số 149/2020/TT-BCA). Tuy nhiên, việc áp dụng các quy định này vào chợ truyền thống và TTTM cũ gặp nhiều khó khăn. Phần lớn các công trình này được xây dựng trước khi có quy chuẩn hiện hành. Việc cải tạo, nâng cấp để đáp ứng tiêu chuẩn rất tốn kém.

Thách thức kỹ thuật và bảo tồn di sản

Khó khăn về kỹ thuật và bảo tồn di sản là một thách thức. Việc thay đổi cấu trúc cũ có thể ảnh hưởng đến kiến trúc hoặc phá vỡ giá trị văn hóa lịch sử của công trình.

Chi phí đầu tư lớn

Một thách thức lớn là chi phí đầu tư cho hệ thống PCCC hiện đại. Chủ sở hữu và ban quản lý thường thiếu nguồn lực tài chính, gây trở ngại trong việc trang bị thiết bị cần thiết.

Quản lý và phân định trách nhiệm chưa rõ ràng

Vấn đề quản lý, phân định trách nhiệm đôi khi chưa thực sự rõ ràng. Sự phối hợp giữa ban quản lý chợ, tiểu thương và lực lượng chức năng đôi khi còn lỏng lẻo, ảnh hưởng đến hiệu quả phòng ngừa.

Lỗ hổng trong kiểm tra, giám sát định kỳ

Nhiều trường hợp còn tồn tại "lỗ hổng" trong việc kiểm tra, giám sát định kỳ. Thiếu nhân lực chuyên trách hoặc thiếu kinh nghiệm dẫn đến việc phát hiện và xử lý vi phạm chậm trễ.

Thiếu chủ động từ tiểu thương

Nhiều tiểu thương chưa chủ động đầu tư vào các phương tiện PCCC tại chỗ. Họ thường trông chờ vào ban quản lý hoặc lực lượng chuyên nghiệp, làm giảm khả năng ứng phó ban đầu.

Nâng cao nhận thức và ý thức cộng đồng

Để đảm bảo an toàn PCCC, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Nâng cao nhận thức và ý thức cộng đồng là yếu tố then chốt. Cần tổ chức các buổi tuyên truyền thường xuyên, hiệu quả. Huấn luyện nghiệp vụ PCCC cho mọi đối tượng là cần thiết, đặc biệt là cho tiểu thương và nhân viên ban quản lý. Điều này giúp họ nắm vững kỹ năng xử lý tình huống ban đầu.

Đầu tư hạ tầng PCCC hiện đại

Đầu tư vào hạ tầng PCCC hiện đại là yêu cầu bắt buộc. Cần lắp đặt và duy trì hoạt động tốt hệ thống báo cháy tự động, hệ thống chữa cháy vách tường, hệ thống sprinkler phải đảm bảo hiệu quả. Các công trình cần được trang bị hệ thống hút khói, thông gió phù hợp. Lối thoát hiểm cần được cải tạo, mở rộng và đảm bảo không bị cản trở. Hệ thống chiếu sáng sự cố cũng là một yếu tố quan trọng.

Tăng cường kiểm tra, bảo trì định kỳ

Tăng cường kiểm tra, bảo trì định kỳ toàn bộ hệ thống PCCC, bao gồm cả các thiết bị báo cháy, chữa cháy và đường dây điện. Phát hiện và khắc phục kịp thời các hư hỏng, sự cố tiềm ẩn.

Xây dựng quy trình ứng phó sự cố

Xây dựng và hoàn thiện quy trình ứng phó sự cố cháy nổ. Phân công rõ ràng nhiệm vụ cho từng cá nhân và đơn vị liên quan. Tổ chức diễn tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ thường xuyên.

Hệ thống báo cháy thông minh và IoT

Công nghệ hiện đại đang thay đổi cách chúng ta tiếp cận PCCC. Hệ thống báo cháy thông minh sử dụng cảm biến tiên tiến, có khả năng phát hiện khói, nhiệt độ, khí gas bất thường. Ứng dụng Internet of Things (IoT) và phân tích dữ liệu lớn giúp giám sát liên tục và dự đoán nguy cơ cháy nổ. Cảnh báo sớm qua các thiết bị kết nối mang lại hiệu quả cao.

Thiết bị truyền tin báo cháy (CBXstd)

Thiết bị truyền tin báo cháy là một minh chứng rõ ràng. Các sản phẩm như CBXstd đại diện cho bước tiến này. Chúng giúp tự động hóa và tăng cường hiệu quả quá trình thông báo cháy. CBXstd có khả năng truyền tín hiệu cảnh báo từ hệ thống báo cháy đến các thiết bị nhận tin đã được cấu hình, đảm bảo thông tin quan trọng không bị bỏ lỡ. Ví dụ, ban quản lý có thể nhận cảnh báo trên điện thoại hoặc máy tính bảng, giúp họ nhanh chóng xác định vị trí và mức độ nguy hiểm, từ đó đưa ra các quyết định ứng phó kịp thời. Việc ứng dụng CBXstd giúp tối ưu hóa thời gian phản ứng ban đầu. Khi có cháy, thông tin được truyền đi rất nhanh chóng, cho phép lực lượng tại chỗ có thể ứng phó kịp thời, sẵn sàng cho việc kết nối với Cơ sở dữ liệu PCCC & CNCH quốc gia theo lộ trình của Bộ Công An.

Tham khảo Mức phạt liên quan thiết bị truyền tin báo cháy.

Giám sát từ xa và giảm thiểu sai sót

Công nghệ còn hỗ trợ giám sát từ xa các khu vực có nguy cơ cao. Camera giám sát, cảm biến môi trường cung cấp dữ liệu liên tục, nâng cao khả năng phòng ngừa và kiểm soát rủi ro từ xa. Việc áp dụng công nghệ tiên tiến giúp giảm thiểu sai sót do yếu tố con người, đồng thời tăng cường độ chính xác và hiệu quả tổng thể. Đây là xu hướng tất yếu trong công tác PCCC hiện đại.

Tăng cường phối hợp liên ngành

Cần tăng cường phối hợp liên ngành chặt chẽ hơn nữa giữa lực lượng Cảnh sát PCCC, quản lý thị trường và chính quyền địa phương. Tạo cơ chế phối hợp đồng bộ, hiệu quả trong công tác kiểm tra, giám sát.

Lồng ghép PCCC vào quy hoạch đô thị

Lồng ghép các yêu cầu về PCCC vào quy hoạch đô thị, đặc biệt là khi thực hiện cải tạo hoặc xây dựng mới các khu chợ. Đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn an toàn ngay từ giai đoạn thiết kế ban đầu.

Chính sách hỗ trợ đầu tư

Xây dựng chính sách hỗ trợ đầu tư cho công tác PCCC. Có thể xem xét ưu đãi về thuế, vốn vay ưu đãi. Khuyến khích chủ đầu tư, ban quản lý và tiểu thương mạnh dạn trang bị thiết bị hiện đại.

Kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm

Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Áp dụng các chế tài mạnh mẽ theo quy định pháp luật. Điều này giúp nâng cao ý thức tuân thủ của cộng đồng.

Thiết lập đội PCCC cơ sở

Thiết lập các đội PCCC cơ sở hoặc đội dân phòng PCCC mạnh. Họ cần được trang bị đầy đủ phương tiện và huấn luyện chuyên sâu. Đảm bảo khả năng ứng phó nhanh nhất khi có sự cố.

Quỹ PCCC riêng biệt

Cần có quỹ PCCC riêng biệt cho các chợ và TTTM cũ. Quỹ này dùng để bảo trì, nâng cấp thiết bị và đào tạo. Đảm bảo nguồn lực tài chính ổn định cho công tác PCCC.

Tổ chức diễn tập quy mô lớn

Thường xuyên tổ chức các buổi diễn tập PCCC quy mô lớn với sự tham gia của nhiều lực lượng và tiểu thương. Giúp nâng cao khả năng phối hợp và xử lý tình huống thực tế.