An toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) luôn là vấn đề cốt lõi, đặc biệt đối với các nhà ở dân dụng cũ tại Việt Nam. Với đặc điểm kiến trúc đã xuống cấp theo thời gian, hệ thống điện đã cũ kỹ, vật liệu xây dựng truyền thống tiềm ẩn nguy cơ và sự thiếu hụt các trang thiết bị PCCC hiện đại, những ngôi nhà này tiềm ẩn vô số rủi ro cháy nổ, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của cư dân. Việc nâng cấp an toàn PCCC không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là hành động thiết yếu để bảo vệ gia đình và cộng đồng, kiến tạo một không gian sống an toàn và bền vững. Bài viết này sẽ đi sâu vào việc nhận diện một cách chi tiết các nguy cơ tiềm ẩn thường gặp trong nhà ở dân dụng cũ và đề xuất những giải pháp hiệu quả, thiết thực nhằm biến những ngôi nhà đã có tuổi thành không gian sống an toàn hơn trước các mối đe dọa từ hỏa hoạn.
Những Nguy Cơ Tiềm Ẩn Trong Nhà Ở Dân Dụng Cũ
Hệ thống điện đã xuống cấp nghiêm trọng
Một trong những thách thức lớn nhất của nhà ở cũ chính là hệ thống điện đã xuống cấp nghiêm trọng. Dây dẫn cũ kỹ, lớp vỏ bọc cách điện bị lão hóa, mối nối lỏng lẻo, hoặc tình trạng quá tải do việc sử dụng ngày càng nhiều thiết bị điện công suất lớn là nguyên nhân hàng đầu gây chập cháy. Nhiều ngôi nhà cũ còn sử dụng các loại cầu chì không đạt chuẩn hoặc đấu nối điện tùy tiện, làm tăng nguy cơ.
Vật liệu xây dựng truyền thống tiềm ẩn nguy cơ
Vật liệu xây dựng truyền thống như gỗ, tre, rơm rạ hay các loại vật liệu cách nhiệt, trang trí nội thất không đạt chuẩn PCCC thường dễ bắt lửa và lan truyền cháy nhanh chóng, đặc biệt là trong các không gian chật hẹp, thiếu khoảng cách an toàn về cháy, và hệ thống tường ngăn cháy không đảm bảo.
Thiếu hụt hệ thống và lối thoát hiểm PCCC
Các nhà cũ thường được xây dựng trước khi có các quy định PCCC chặt chẽ như hiện nay, do đó, chúng thiếu các hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động, cửa chống cháy, và thậm chí là các lối thoát hiểm an toàn, đủ tiêu chuẩn. Đường hành lang có thể hẹp, cầu thang gỗ mục nát, hoặc các cửa sổ bị che chắn bởi khung sắt kiên cố làm cản trở việc thoát nạn.
Cơi nới, sửa chữa, cải tạo tự phát
Việc cơi nới, sửa chữa, cải tạo tự phát, đặc biệt là việc xây thêm tầng hoặc thay đổi công năng mà không tuân thủ quy định PCCC cũng làm tăng gánh nặng lên cấu trúc, hệ thống điện và làm thay đổi thiết kế thoát hiểm ban đầu, tiềm ẩn rủi ro lớn.
Lưu trữ vật dụng dễ cháy không đúng cách
Hơn nữa, việc lưu trữ nhiều vật dụng dễ cháy như giấy tờ cũ, quần áo, hóa chất tẩy rửa không đúng cách trong các khoảnh trống, gầm cầu thang cũng là một nguy cơ không thể bỏ qua.
Bí Quyết Phát Hiện Nguy Cơ Tiềm Ẩn
Kiểm tra hệ thống điện định kỳ
Để nâng cao an toàn PCCC, bước đầu tiên và quan trọng nhất là phải nhận diện được các nguy cơ cụ thể đang tồn tại trong ngôi nhà của bạn. Hãy bắt đầu bằng việc kiểm tra hệ thống điện định kỳ, ít nhất mỗi 3-5 năm hoặc ngay lập tức nếu có dấu hiệu bất thường. Tìm kiếm các dấu hiệu như dây điện sờn cũ, bong tróc, các ổ cắm bị nóng bất thường khi sử dụng, aptomat nhảy liên tục mà không rõ nguyên nhân, hoặc mùi khét đặc trưng từ thiết bị điện hay khu vực đường dây. Đặc biệt chú ý đến các điểm nối dây, hộp điện và các thiết bị có công suất lớn như bình nóng lạnh, điều hòa.
Đánh giá vật liệu xây dựng và nội thất
Tiếp theo, hãy đánh giá vật liệu xây dựng và nội thất hiện có. Các vật liệu dễ cháy như rèm cửa bằng vải tổng hợp, đồ nội thất gỗ đã xuống cấp, thảm trải sàn dày hay vật liệu cách âm dễ bắt lửa nên được xem xét xử lý chống cháy bằng hóa chất chuyên dụng hoặc thay thế bằng vật liệu khó cháy hơn nếu điều kiện cho phép. Kiểm tra kỹ các lối thoát hiểm: đảm bảo chúng luôn thông thoáng, không bị vật cản che khuất, cửa ra vào không bị khóa từ bên trong bằng nhiều lớp chốt hoặc bị chặn bởi đồ đạc. Mỗi thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ em và người già, cần biết rõ các lối thoát hiểm chính và phụ, cùng với điểm tập kết an toàn bên ngoài ngôi nhà.
Rà soát các nguồn nhiệt có thể gây cháy
Đừng quên rà soát các nguồn nhiệt có thể gây cháy. Bếp gas, bếp điện, thiết bị sưởi, bàn thờ, nến, hương là những nguồn nhiệt tiềm ẩn. Đảm bảo chúng được sử dụng đúng cách, có khoảng cách an toàn tối thiểu với vật liệu dễ cháy theo khuyến cáo của nhà sản xuất và được ngắt điện, khóa gas ngay lập tức khi không sử dụng. Kiểm tra định kỳ đường ống dẫn gas để phát hiện rò rỉ.
Cất giữ hóa chất dễ cháy an toàn
Hơn nữa, việc cất giữ các hóa chất dễ cháy như xăng, dầu hỏa, dung môi, sơn, hoặc các chất tẩy rửa mạnh phải được thực hiện ở nơi riêng biệt, thông thoáng, tránh xa nguồn nhiệt và tầm tay trẻ em.
Giải Pháp Hiệu Quả Nâng Cấp An Toàn PCCC
Cải Tạo Hệ Thống Điện Và Cấu Trúc
Ưu tiên hàng đầu là việc kiểm tra tổng thể và thay thế toàn bộ hệ thống dây điện cũ, đã lão hóa bằng dây dẫn mới có tiết diện phù hợp với nhu cầu sử dụng, chịu tải tốt, và được bọc cách điện đạt chuẩn. Lắp đặt thêm aptomat chống giật, chống quá tải cho từng khu vực hoặc cho các thiết bị điện công suất lớn. Xem xét sử dụng sơn chống cháy chuyên dụng cho các bề mặt gỗ, lắp đặt cửa chống cháy đạt chuẩn cho các khu vực trọng yếu như bếp, phòng thờ, hoặc cầu thang để hạn chế sự lan truyền của ngọn lửa. Nếu có thể, hãy mở rộng hoặc tạo thêm lối thoát hiểm thứ cấp, đảm bảo chúng dễ tiếp cận, có chỉ dẫn rõ ràng và không bị khóa.
Trang Bị Thiết Bị PCCC Cơ Bản Và Hiện Đại
Thông số kỹ thuật
Mỗi gia đình cần trang bị ít nhất một bình chữa cháy xách tay (loại ABC phù hợp với nhiều loại đám cháy) và đặt ở nơi dễ thấy, dễ lấy, gần các khu vực có nguy cơ cao như bếp. Điều quan trọng là tất cả thành viên trong gia đình cần được hướng dẫn cách kiểm tra, bảo quản và sử dụng bình chữa cháy một cách thành thạo. Lắp đặt các đầu báo khói độc lập chạy bằng pin hoặc kết nối với hệ thống báo cháy tự động tại các khu vực quan trọng như phòng khách, phòng ngủ, bếp, hành lang. Các thiết bị này sẽ phát hiện sớm dấu hiệu cháy và phát tín hiệu cảnh báo kịp thời, giúp tăng thời gian phản ứng.
Để nâng cao khả năng cảnh báo và xử lý sự cố một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn, gia chủ có thể cân nhắc lắp đặt thiết bị truyền tin báo cháy CBXstd. Đây là một giải pháp công nghệ thông minh, được thiết kế để thu thập và xử lý tín hiệu từ các thiết bị báo cháy khác (như đầu báo khói, đầu báo nhiệt, nút nhấn khẩn cấp) được lắp đặt trong nhà. Khi có sự cố cháy hoặc phát hiện khói, CBXstd sẽ nhanh chóng truyền thông tin cảnh báo đến các cá nhân hoặc đơn vị quản lý được chỉ định thông qua các kênh liên lạc như tin nhắn SMS, cuộc gọi thoại hoặc thông báo qua ứng dụng di động. Điều này giúp chủ nhà và người quản lý kịp thời nắm bắt tình hình, xác định vị trí sự cố một cách chính xác dù đang ở bất cứ đâu, từ đó có thể đưa ra phương án ứng phó nhanh chóng, thông báo cho lực lượng chức năng hoặc huy động sự hỗ trợ. Ngoài ra, thiết bị này sẵn sàng cho việc kết nối với Cơ sở dữ liệu PCCC & CNCH quốc gia theo lộ trình của Bộ Công An. Việc nhận được cảnh báo sớm và chi tiết từ một thiết bị như CBXstd có thể tạo ra khác biệt lớn trong việc khống chế đám cháy ngay từ ban đầu, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.
Nâng Cao Ý Thức Và Kỹ Năng PCCC
Kiến thức và kỹ năng là lá chắn quan trọng. Tổ chức các buổi tập huấn PCCC nhỏ ngay tại nhà định kỳ, hướng dẫn các thành viên kỹ năng thoát hiểm an toàn, cách sử dụng bình chữa cháy, và đặc biệt là cách xử lý bình tĩnh khi có cháy. Xây dựng kế hoạch thoát nạn cụ thể cho từng thành viên, bao gồm các lối thoát chính, phụ và điểm tập kết an toàn bên ngoài. Thường xuyên diễn tập thoát nạn để mọi người quen thuộc với quy trình. Luôn giữ thái độ bình tĩnh, tuân thủ các nguyên tắc an toàn PCCC và không chủ quan trước mọi tình huống.
Tuân Thủ Quy Định Pháp Luật
Chủ hộ gia đình cần tìm hiểu và tuân thủ các quy định về PCCC hiện hành của Việt Nam. Theo quy định của Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001 (sửa đổi, bổ sung năm 2013) và Nghị định số 136/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCCC, các hộ gia đình phải đảm bảo các điều kiện an toàn về PCCC. Mặc dù không phải tất cả các hộ gia đình đều thuộc diện phải thẩm duyệt thiết kế PCCC như các công trình công cộng lớn, nhưng việc tự trang bị kiến thức, thiết bị và chủ động thực hiện các biện pháp an toàn là bắt buộc và cần thiết để bảo vệ chính mình, gia đình và những người xung quanh khỏi hiểm họa cháy nổ.
Nâng Cao An Toàn Toàn Diện Cho Ngôi Nhà Cũ
Nâng cấp an toàn PCCC cho nhà ở dân dụng cũ là một hành trình dài và cần sự chủ động, liên tục. Bằng cách nhận diện đúng và đầy đủ các nguy cơ, áp dụng các giải pháp cải tạo hệ thống điện, cấu trúc, trang bị thiết bị hiện đại như thiết bị truyền tin báo cháy CBXstd, cùng với việc không ngừng nâng cao ý thức và kỹ năng cho mọi thành viên trong gia đình, chúng ta có thể biến những ngôi nhà cũ tưởng chừng tiềm ẩn rủi ro trở thành không gian sống an toàn, bền vững. Hãy nhớ rằng, sự phòng ngừa luôn hiệu quả hơn việc chữa cháy, và một ngôi nhà an toàn PCCC là nền tảng vững chắc cho cuộc sống bình yên, hạnh phúc của mỗi gia đình Việt.
